Beyin Tümörü Nedir?

Sinir sistemini oluşturan çeşitli hücrelerin veya vücudun başka sistemlerinden gelen tümör hücrelerinin sinir sisteminde yerleşerek çoğalması, kitle oluşturarak veya  yayılarak sinir sistemin fonksiyonlarını bozması durumudur.

Beyin Tümörleri Ölümcül Müdür?

Beyin, tüm vücudumuzu ve fonksiyonlarımızı yöneten kıymetli bir organdır. Beyin kafatası gibi tamamen kapalı ve esnemeyen bir kutu içindedir. Beyin dokusu içindeki her milimetrik doku kıymetlidir ve bir fonksiyonu yönetir. O nedenle, beyin içinde yer kaplayan her hangi bir oluşum,  beyin içi basıncını yükselterek veya beyin dokusunu zedeleyerek çeşitli fonksiyon kayıplarına ve özellikle de beyin sapındaki solunum ve dolaşım merkezlerine yayılır veya bası yaparsa ölüme sebebiyet verebilir.

Beyin Tümörü Çeşitleri Nelerdir?

Beyin tümörleri çeşitli şekillerde sınıflabilir. En yaygın olan sınıflamalardan biri, tümör, sinir sisteminin kendi hücrelerinden kaynaklanıyorsa birincil (primer), başka organ kanserlerinden beyine yayılıyorsa ikincil (metastatik) olarak adlandırmaktır. Sinir sisteminden kaynaklanan tümörler, sinir sistemi hücrelerinin kendinden (nöral tümörler, glial tümörler, nöroglial tümörler) ve zarlarından (meningiomlar) köken alabilirler. Beyine en sık yayılım yapan tümörler ise akciğer, meme, böbrek, kalın barsak kanserleri ve cilt kanseri olan malign melanomlardır.

Beyin tümörlerinin bir başka sınıflaması ise tümörün yerine göredir. Buna göre, beyinde, beyin içi sıvı salgılayan boşluklarda, beyincikte, beyin sapında veya beyincik- beyin sapı arasında oluşan köşe dediğimiz bölgede tümörler yerleşebilir.

Tümörler davranışlarına göre de iyi huylu ve kötü huylu olarak adlandırılırlar. Sadece beyin içinde yer kaplayarak büyüyen, çıkartıldığı zaman tekrarlamayan veya takipte çevre dokulara yayılımcı bir özellik göstermeyen tümörlerin iyi huylu olduğu düşünülür. Ancak kesin tanı ancak patolojik değerlendirme ile konulabilir. Beynin birincil kötü huylu tümörleri beyin kanseri olarak da adlandırılır. Beyinde büyüdükleri doku ve çevresini hasarlayarak ve hızla büyürler. Tam çıkarılmaları zordur. Cerrahi sonrası tekrarlama olasılıkları yüksektir. Bu nedenle cerrahi sonrasında ek kemoterapi vermek ve radyoterapi uygulamak gerekebilir. Bu tümörlerde tedaviye rağmen ileri vade yaşam beklentisi maalesef uzun değildir. 

Beyinde Tümör Belirtileri Nelerdir?  

En sık görülen belirti, baş ağrısıdır. Elbette her baş ağrısı beyin tümörüne işaret etmez. Ancak bazı baş ağrısı türlerinin mutlaka ciddiye alınması ve bir beyin cerrahı veya nörolog ile görüşülmesi gerekir. Özellikle daha önce baş ağrısı çekmeyen kişilerde, yeni başlangıçlı baş ağrısını dikkatle izlemek gerekir. Tümöre bağlı baş ağrıları, ödem yapıcı etkileri nednei ile özellikle sabahları daha fazla olur. Kafa içi basınç artışı nedeniyle hasta bu tür baş ağrılarını “başım patlayacak gibi ağrıyor” diye tanımlayabilir. Şiddetlidir. Başın her yerinde hissedilebilir. Baş ağrısı ile beraber bulantı kusma, bilinç bulanıklığı, sara nöbeti geçirme, bulanık görme veya çift görme gibi bulgular sıklıkla izlenir. Tek taraflı veya iki tarafta birden kol-bacak felçleri olabilir. Beyinciği veya denge sinirini etkileyen tümörlerde baş dönmesi izlenebilir. Özellikle kişilik merkezlerine yakın olan tümörlerde sinirlilik, çabuk öfkelenme, olaylara karşı mantıklı reaksiyon verememe, ağlama nöbetleri veya aşırı aldırmazlık gibi davranış değişiklikleri de olabilir. Bu bulguların kişi kendisi farkında olamayabilir. Bu bulgular genellikle hastanın yakınları tarafından doktora iletilen şikayetlerdir. 

Beyin Tümörleri Neden Oluşur?

Beyin tümörleri gelişimi için ortaya konmuş kesin bir sebep yoktur. Ancak pek çok faktörün bir bileşkesi olarak ortaya çıktığını gösteren yayınlar mevcuttur. Bunlardan biri genetik yatkınlıktır. Yani ailesinde beyin tümörleri olan kişilerde, beyin tümörü görülme riski daha yüksektir. Bu nedenle özellikle baş ağrısı ile gelen bireylerde, doktorunuz aile öykünüzü dikkatlice sorgulayacaktır. Tüm aileyi düşünüp bu bilgiyi vermelisiniz. Ancak ailesinde her beyin tümörü olan bireyde, mutlaka beyin tümörü görülecektir diye bir kural yoktur. İşte bu noktada kişinin sağlık durumunu etkileyen bireysel ve çevresel faktörleri devreye girmektedir. Kişinin bağışıklık sisteminin güçlü oluşu, doğal ve çeşitli gıdalarla beslenmesi, stresini düşük tutuması, spor yapması, sigara ve alkolden uzak durması, radyasyon almaması, kafa travmasından kaçınması gibi bazı koşullara dikkat etmesi durumunda genetik yatkınlık olsa da kanser genleri açılmayacaktır.

Cep Telefonu Kullanmak Beyin Kanseri Yapar Mı?

Cep telefonu kullanımı ile beyin tümörü arasında direkt bir ilgi bilimsel olarak gösterilememişse de, cep telefonunu kullanımının tümör oluşumunu arttırıcı bir faktör olduğu söylenebilir. Tüm gün telefonda olan borsacılarda beyin tümörlerinin daha sık görülmesi bu teoriyi desteklemektedir. Uluslararası Kanser Enstitüsünün 2008’de yayınladığı bir raporda 10 yıl ve üzeri cep telefonunu sıklıkla kullanan kişlerde beyin kanseri riskinin %40 daha fazla gelişebildiği bildirilmiştir. Bu oldukça yüksek bir orandır.  Özellikle aile öyküsü olan kişilerin cep telefonu kullanırken dikkat etmesi gereken bazı küçük detaylar olabilir. Cep telefonu kullanırken direkt telefonu kulağa götürerek değil, sesin dışarı açıldığı opsiyonu kullanarak veya kulaklık ile konuşmak daha uygun olur. Mümkünse evde cep telefonları dinlenilen alanlardan ve yatak odalarından uzakta bırakılmalıdır. Cep telefonunu vücudumuzda değil çantaya koyarak taşımak en doğrusudur. Özellikle cep telefonu kullanım yaşının çocukluk hatta bebeklik çağına kaydığı düşünülürse, çocukların cep telefonu kullanımı kısıtlanmalıdır.

Beyin Tümörleri Nasıl Tespit Edilir?   

Beyin tümörlerinden şüphe edilmesi gereken saydığımız bulgular varsa veya aile öykünüz varsa sinir sistemi hastalıkları ile ilgilenen nöroloji, nöroşirürji gibi bir branşa başvurmalısınız. Ayrıntılı bir muayene sonucunda doktorunuz, sizin farkedemeyeceğiniz göz dibinde ödem, algılama bozukluğu, kuvvet kayıpları, refleks kayıpları, yüz felci, göz kasları felci, uyuşmalar gibi bazı muayene bulgularını tespit edecektir. Bundan sonraki en önemli aşama radyolojik görüntüleme yöntemleridir. Tomografi, MRI, PET CT, MR-Anjiogram gibi çeşitli teşhis yöntemleri kullanılabilir. Bazı tümörler için kontrast madde kullanılarak radyolojik çekim yapılır. Kontrast madde allerjiniz varsa mutlaka belirtmelisiniz. Bazen de beyinde yer kaplayan bir lezyon tespit edilir ancak ayırıcı tanı gerekebilir. Serebrovasküler olaylar dediğimiz beyin damarlarının tıkanması ile seyreden hadiselerle özellikle düşük dereceli beyin tümörleri radyolojik görüntülerde ilk başta birbirine benzeyebilir. Damarsal olayların ve beyin tümörlerinin yönetimi birbirinden farklı olduğu için ayırıcı tanı çok önemlidir. İşte bu durumlarda beyin tümörlerinde daha ayrıntılı bilgi verebilen, MR-Spektroskopi, Perfüzyon-MR gibi daha ileri MR modaliteleri kullanılmalıdır.

Eğer beyine başka bir organ metastazından şüpheleniliyorsa, kanserin birinci kaynağını bulmaya yönelik sistemik taramalar yapılmalıdır. 

Beyin Tümörlerinin Tedavisi Nasıl Yapılır?

Beyin tümörlerinde, genellikle ilk tedavi ameliyattır. Beyin, kapalı bir kutu olan kafatası içinde yer aldığı için, beyin içinde yer kaplayan her lezyon, değişik derecelerde  kafa içi basıncının yükselmesine sebep olur.  Bu da, ölüme kadar gidebilen çeşitli fonksiyonel ve nörolojik kayıplarla seyredebilir. Bu nedenle beyin tümörlerinde ameliyat seçeneği en önemli basamaklardan biridir. Ameliyat, tümörün yeri, boyutu, beyin damarları ile ilişkisi ve iyi-kötü huylu oluşuna göre bazı riskler içerebilir. İyi huylu tümörler, iyi bir mikrocerrahi teknik de uygulanırsa tamamıyle çıkarılabilirler ve tekrarlama riskleri de büyük oranda olmaz. Beyin zarından kaynaklanan meningiom tipi kitleler çevre dokuya zarar vermeden başarı ile çıkarıldıklarında ve tekrarlamadıklarında hasta geri kalan normal ömrünü yaşayabilir. Ancak glial tümörler özellikle beyin kanseri de denilen ileri evrelerinde tam çıkarılamayabilirler. Bu tür tümörlerde tümörün hacminin azaltılması için yapılan cerrahiler de kıymetlidir. Böylece hastanın ani ölü riski azaltılır ve yaşam süresi uzatılır.  Bu tür yayılımcı ve tekrarlayan tümörlerde, tümör kontrolü için cerrahiye radyoterapi, kemoterapi, tümör aşıları, immünoterapi gibi çeşitli yöntemler hastanın durumuna uygun olarak eklenebilir. 

Bazı küçük tümörlerde, özellikle de tümör cerrahi olarak ulaşılamaz alanlarda ise veya tümöre cerrahi ile girildiğinde oluşabilecek risk hayati ise veya kaybedilecek fonskiyon çok büyükse Gamma-Knife Cerrahisi dediğimiz özelleşmiş radyoterapi yöntemi de kullanılabilir. Bu yöntemde tüm beyin alanı değil, sadece tümör alanı ışınlanmaktadır. Gamma-Knife ile tümörün aşırı büyümesi durdurulabilir ve ya tümör boyutunda küçülme de sağlanabilir. 

Beyin Tümörlerinde Beklenen Yaşam Süresi Nasıldır?

İyi huylu beyin tümörleri tam çıkarılır ve yıllık takiplerinde de tekrarlamadığı izlenirse, normal bir yaşam sürebilirler. Glial tümörlerde yaşam süresi tümörün derecesine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. 1 ve 2.derece (düşük grade’li) tümörlerde tedavi sonrası yaşam süresi 5-10 yıl ve daha uzun olabilir. 3. ve 4. Derece beyin tümörlerinde özellikle beyin kanserinde tedavi sonraı yaşam süresi 6 ay ile 2 sene arasında değişebilir. Tabi ki kişinin genel sağlık durumu, ek hastalıkları, içki-sigara kullanım alışkanlıkları, bağışıklık sisteminin gücü, stres düzeyi bu süreleri önemli ölçüde etkilemektedir.  Başka bir sistemden yayılan metastatik durumlarda yaşam süresi değişken olmakla birlikte maalesef çok uzun olamamaktadır. Vücudun hem birincil tümörle hem de sinir sistemi tümörü ile uğraşması, organizma için ciddi bir yüktür. Özellikle birinciil tümörün evresine ve metastaz yapma süre ve durumuna göre yaşam süresinden bahsedilebilir. 

Beyin Tümörlerinde Takip Nasıl Yapılır?

Beyin tümörleri tedavisi sonrası takip aralıklarını sizi ameliyat eden doktorunuz belirler. Bu genellikle teşhis ve tedaviden sonraki ilk yıl içinde 3’er aylık aralarla, daha sonraki yıllarda 6 ayda bir veya yılda bir şeklindedir.  Takiplerde beyin MRI tetkikleri ilaçlı veya ilaçsız olarak ve MRI’ın bazı deriveleri kullanılabilir.