Kafa Travmaları Nasıl Oluşur?

Kafa travmaları, yüksekten düşmeler, kafaya kesici veya ezici darbeler, ateşli silah yaralanmaları, trafik kazaları, künt travmalar veya spor yaralanmaları sonrası oluşabilir. Çocuklarda en sık sebep düşmeler iken, erişkinlerde trafik kazaları ilk sıralarda yer alır.Kafa travmaları kafatası kemiğinde çatlak ve kırıklarla birlikte olabilir. Beyin dokusu içinde kanama ile birlikte seyredebilir. Veya kanama ve kemik zedelenmesi olmadan beyin dokusunda ödem veya sinir dokusunda kopmalarla seyredebilir. Özellikle çocuklarda kafa travmaları boyun travmaları ve boyun omuriliği zedelenmeleri ile birlikte de seyredebilir. Kafa travmaları izole sadece baş-boyun bölgesine yönelik travmalara işaret edebileceği gibi, trafik kazası gibi büyük travmalarda iç organ kanamaları ve parçalanmaları, kol-bacak kırıkları ve damar zedelenmeleri ile birlikte de olabilir.

Kafa Travması Ne zaman Belirti Verir?

Kafa travmasının şiddetine göre belirtiler hemen, birkaç saat sonra, bir gün sonra ortaya çıkabilirler. Özellikle çocuklarda bir haftaya kadar uzayan sürelerde belirtiler gelişebilir. Yaşlıların kafa travmalarında, zar altı kanamaları (subdural hematom) bir ay sonra bulgu verebilir.

Kafa Travmalarında En Sık Görülen Bulgular Nelerdir?

Belirtiler travmanın şiddetine göre farklılık gösterebilir. Baş ağrısı, bulantı, dengesizlik, kusma, sersemlik hissi ve bazen sara nöbeti geçirilmesi en sık görülen belirtilerdir. Travmanın şiddetine göre kişinin bilinç durumu hafif düzeyde bozulabilir. Ağır travmalarda, olayın hemen akabinde komaya kadar giden tablolar gelişebilir. Travma sonrası dönemde hafıza kaybı gelişebilir.  

Kafa Travması Nasıl Tespit Edilir?

Travmanın nasıl geliştiği ayrıntılı olarak öğrenilmelidir. Kafa travması sonrası baş ağrısı, bulantı, kusma, sersemlik hali gibi bulgular varsa en yakın acil servise başvurmak gerekir.  İhmal edilen ve tedavi edilmeyen vakalarda daha ağır tablolar hatta ani ölüm gelişebilir. Acil servis egetirilen hastanın ayrıntılı nörolojik muayenesi yapılır. Bilinç değişikliği, kol-bacak hareketlerinin değerlendirilmesi, konuşma durumu ve sinir sistemi hasarına işaret eden bulgular olup olmadığına bakılır. Hastanın özellikle tekrarlı ve fışkırır gibi kusmaları ve nörolojik muayene bulguları varsa hastaya acil bilgisayarlı beyin tomografisi çekilir. Bu tetkik ile kafatasının durumu ve beyinde kanama, ezilme, ödem gibi durumların olup olmadığı netleştirilir. Bazen beyin damarlarını içeren tetkikler ve omurga tetkikleri de değerlendirmeye eklenebilir.

Kafa Travması Sonrası Tedavi Gerekir Mi?

Kafa travması geçiren hastanın baş ağrısı, kusma gibi şikayetleri varsa, beyin tomografisinde bir sorun çıkmamış olsa bile beyin sarsıntısı açısından gözlem altında olması gerekir. Bu gözlem süresinin ilk 24-48 saati bir sağlık kuruluşunda geçirilebilir. Bu gözlem sonucunda bir ek sorun çıkmazsa bir haftaya kadar dikkat etmesi ve sağlık kuruluşu ile bağlantıda kalması önerisi ile eve gönderilebilir. Evdeki dinlenim sürecinde bol su içmesi, dinlenmesi ve semptomatik tedavi alması önerilir. Daha ağır kafa travmaları hastanede ve nörolojik yoğun bakım ünitelerinde tedavi edilir. Kafa travmasına bağlı, beyin içi kanama veya kırık gibi durumlar varsa beyin ve sinir cerrahisi ameliyatı da gerekebilir.

Kafa Travmasından Korunmak İçin Ne Yapmalıyız?

 Kafa tası içinde saklı olan beynimiz, vücudumuzun en fazla korunması gereken yönetici organıdır. Zaten bu nedenle yumuşak olan beyin dokusu, kafatası gibi  altında omuriliğin geçişine izin veren  delikten başka hiçbir açıklığı olmayan bir kemik kase içinde saklanmaktadır. Kafa travmaları beyin dokusuna zarar verebilir. Geçici veya kalıcı sekeller oluşabilir. Tekrarlı travmalara bağlı epilepsi hastalığı gelişebilir. Bu nedenle en doğrusu, kafa travmalarından kaçınılacak önlemlerin alınmasıdır. Bunların başında trafik kazalarından korunmak gelir. Dikkatli ve uygun hızda araç kullanmanın yanında emniyet kemerinin mutlaka takılı olması ve çocukların ön koltukta oturmamaları önemlidir. Trafikte bisiklet veya motorsiklet kullanımının kendilerine ayrılmış yollarda yapılması, mutlaka kask takılması gereklidir. Yüksekten düşmelerin önlenmesi için pencere aksamlı evlerde balkonlar için demir güvenlik ağlarının olması, çocukların pencereye ulaşımlarının önlenmesi, ev içinde kafalarını çarpacakları sert ve köşeli eşyaların kontrol altına alınması ve çocukların kanepeden yataktan düşmeleri konusunda önlemlerin alınması elzemdir. Dibi belli olmayan suya yüksekten dalma yapılmamalıdır. Yaşlıların dengesizliğe bağlı düşme sorunlarına karşı yürüteç veya baston gibi destek cihazlar kullanmaları ve yürüme alanlarında halı, kilim gibi ayaklarının kolayca takılacağı eşyaların kaldırılması gerekir. 

Kafa Travması Geçirmiş Bir Bebek Uyutulmamalı Mıdır?

Kafa travması geçirmiş ve nörolojik muayenesi normal olan bir bebeğin uyutulmaması gerektiğini destekleyen bilimsel bir veri yoktur. Bebek normal uyku ve beslenme düzenine devam etmelidir. Ancak, gün içinde her 2-3 saatte bir uyandırılarak nörolojik muayenesi bilinç, göz hareketleri, ses çıkarması ve kol-bacak hareketleri ön planda olacak şekilde yapılmalıdır. Gece uyku periyodu içinde bir kez uyandırarak takip etmek yeterlidir.