Kafatası Neresidir?

Kafatası, omurgalı canlılarda “baş” bölgesini oluşturan kemik yapıdır. Yüz bölgesi kemikleri ve kafa bölgesi kemikleri olmak üzere ikiye ayrılır. Yüz yapılarını destekleyen kemikler çene kemikleri, zigoma, burun kemikleri gibi kemiklerdir. Kafatası, birbirine sütür şeklinde zikzak bağlantılarla birleşip bütünleşen kemikler ve içinde beyini taşıyan bir kapalı kase şeklindedir. Kafatasının altında bir delik bulunur ve beyin sapından sonra başlayan omuriliğin geçişine izin verir. Kafatası üzerinde periost denen kemik zarı, kaslar ve çeşitli bağ dokusu katmanları ve en üstte de cilt bulunur.

Kafatası Ameliyatları (Kranioplasti) Nedir?

Kafatasında çeşitli sebeplerle oluşan kemiksel boşluğun veya şekil bozukluğunun hastanın kendi kemikleri veya dışarıdan temin edilen steril yapay kemik maddesi ile tamir edilmesi ve kafatası bütünlüğünün yeniden sağlanması işlemine kranioplasti denir.

Kafatası Bütünlüğü Neden Bozulur?

Kafatasının, bütünlüğünü bozan en önemli etmen travmalardır. Özellikle ezici ve basınçlı travmalarda kafatası kemikleri parçalanır ve beyin içine doğru çökme oluşturabilir. Beyinde ciddi bir ödem yoksa ameliyatla bu kemikler düzenlenerek yerine oturtulabilir. Ancak beyinde ileri bir şişme yani ödem gelişirse parçalanmış ve çökmüş kafa kemiklerini yerine koymamak ve beynin rahatlamasını sağlamak kritik bir tedavi yöntemidir. Ayları bulacak bu süreçte kafadan çıkarılacak kemik veya kemikler hastanın kendi vücudunda cilt altına gömülü olarak saklanarak, beyin basıncı azaldığında tekrar yerine oturtulabilir. Ancak çok parçalı ve enfekte görünümlü kırıklarda kemik parçalarını saklamak mümkün olamayabilir. Bu koşulda aylar veya yıllar sonra yapay kemik çimentosundan veya titanyum materyallerden kranioplasti denilen yapay kafatası oluşturulabilir. Kafatası bütünlüğünü bozan ikinci durum ise ameliyatlardır. Beyin ameliyatları, kraniotomi denilen kafatasından kemik pencere çıkarılarak yapılırlar. Özellikle bazı beyin tümörlerinin çıkarımı esnasında beyinde şişme gelişir ve beyin basıncın daha da kötüleşmemesi için ameliyatla çıkarılan kemikler yerine konmaz ve saklanır. Kemik dokusunun da hastalandığı bazı beyin tümörü cinslerinde, tümöre ulaçmak için çıkarılan kemik parçası, tümörün yayılımı ile hastalanmışsa veya ileri derecede aşınmışsa kullanılabilecek durumda olmayabilir. Bu durumda hastadan çıkarılan kemik pencere atılır ve beyin dokusunun iyileşmesi sağlandıktan sonra yapay kemik materyali ile oluşan kafatası boşluğu tekrar tamir edilir. 

Kafatası Parçası Neden Karın Bölgesinde Saklanır?

Kafatası kemik parçasının saklanmasına karar verilmişse uzun vadede kemik hücrelerinin ölmemesi için canlı bir ortamda saklanması veya özel derin dondurucularda saklanması gerekir. Hastanın kendi vücudu için en uygun yerlerden biri karın bölgesinde cilt altına gömülmesidir. Burada kan damarlarından zengin yağ dokusu kalındır ve ayrıca direkt travmaya açık olmayan bir alandır.Bu nedenle hastanın kemiği kendi karın cildi altına gömülür. Bu gömülme işlemi esnasında kemiğin geçeceği kadar bir cilt kesisi yeterli olur. 

Kranioplasti Ameliyatlarının Riskleri Var Mıdır? 

Kafatası ameliyatları, beyin içi işlemleri olmadığı için beyin dokusu içinde yapılan ameliyatlara göre daha az riskli kabul edilirler. En önemli risk, yerine konulan öz kemiğin veya yapay materyalin iltihaplanma riskidir. Bunu önlemek için cerrahi öncesi ve sonrası uygun antibiyotik tedavisi önemlidir. İkinci bir risk ise özellikle yapay materyal yerleştirilmesi sonrası epileptik atakların tetiklenmesidir. Bunların yanısıra beyin zarında oluşabilen deliklerden beyin-omurilik sıvısı kaçağı da olabilir.  

Kranioplasti Ameliyatları Sonrası Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Özellikle kafatası düzeltmenin yapıldığı erken evrelerde hastanın kendi kemiğinin veya konulan materyalin eski kraniotomi kenarları ile kaynaşması için ilk 2 ay çok önemlidir. Bu dönemde işlem bölgesine travmalardan kaçınmak, özellikle kemik sağlığı açısından önemli balık içeren menülerle beslenmek, yeterli kalsiyum ve D vitamini almak, açık havada bol oksijen alarak düz yürüyüşlerde bulunmak iyileşmeyi hızlandırır.